Doğurganlığın Korunması

Özellikle kanser hastalıkları nedeniyle kemoterapi alacak ve buna bağlı olarak yumurtalık fonksiyonunu kaybedecek olan kadınlar için yumurta hücrelerini veya evli olanlarda embriyolarını dondurmak, ilerde çocuk sahibi olabilmeleri için önemli bir yöntemdir. Bunun dışında kişisel sebeplerle çocuk sahibi olmayı ertelemek isteyen kadınlar da yumurta dondurma işlemine başvurabilirler. Tıbbi bir gerekçe olmadan yapılan bu işleme “sosyal yumurta dondurma” denilmektedir.

Kanser dışında başka bazı hastalıklarda da kadınlarda doğurganlığın korunması önem kazanmaktadır. Bunlar arasında azalmış over rezervi veya erken yumurtalık yetmezliğine yol açan hastalıklar (Turner Sendromu, Fragil X Sendromu, erken menapoz için aile öyküsü gibi) sayılabilir. Ayrıca ileri evre endometriozisde de hem hastalığın doğal seyrine bağlı hem de endometrioma kisti nedeniyle cerrahi geçirecek hastalarda yumurtalık rezervi azalabileceğinden bu kişiler de yumurta hücrelerinin dondurulmasından fayda görebilirler.

Yumurta hücresi dondurmak da aynı embriyo dondurmak gibi oldukça etkili ve başarılı bir yöntemdir ve tüm dünyada yaygın olarak kullanılmaktadır. Yumurta dokusunu dondurmak ise gelecek için ümit verici ama henüz deneysel bir tedavidir.

Dünyada kanser vakaları gittikçe artarken kansere bağlı ölümler azalmaktadır. Bu durumda üreme çağında birçok kadın kanser tedavisi sonrası çocuk sahibi olmak istemektedir. Çocuk doğurma çağında olan birçok kadında özellikle lösemi ve lenfoma gibi hematolojik kanserler ve meme kanseri görülmekte ve bu kanser türleri çoğu zaman agresif kemoterapiler ile etkili bir şekilde tedavi edilmektedir. Bunun dışında sarkomlar ve pelvis bölgesinin tümörleri doğurganlığın korunması için diğer önemli kanser türleridir. Bu hastalara verilecek kemoterapi ve radyoterapi sonrası çoğu hastada kalıcı olarak yumurtalık fonksiyonları kaybolur ve erken yumurtalık yetmezliği oluşur.

Kemoterapi ilaçları ve pelvis bölgesine verilen radyoterapi üreme hücreleri için oldukça toksik etkiye sahiptir. İşte bu tür tedavileri alacak hastalar kemoterapi tedavilerine başlamadan önce yumurta hücresi dondurularak ileride çocuk sahibi olma şanslarını koruyabilirler. Ancak hangi kemoterapi ilaçlarının hangi dozda kullanıldığında yumurtalıklara ne kadar zarar vereceği konusu net değildir. Özellikle Alkilleyici ajanlar olarak bilinen kemoterapi ilaçları yumurtalıklara en çok zarar veren ilaç grubudur.

Yumurta hücresi dondurmak için yaklaşık 10-12 günlük bir tedavi süresine ihtiyaç duyulur. Bu sürede aynı tüp bebek tedavisinde olduğu gibi yumurtalıkları uyarmak için gonadotropin isimli ilaçlar kullanılır. Gonadotropinler ile çoklu sayıda yumurta olgunlaştırılması hedeflenir. Olgunlaşan yumurtalar geleneksel tüp bebek işlemindeki gibi yumurta toplama işlemi (oocyte pick up – OPU) ile elde edildikten sonra kriyoprotektan denilen dondurma solüsyonları ile karıştırılarak vitrifikasyon yöntemi (hızlı dondurma işlemi) ile sıvı azot tankları içinde dondurulur. Bu yöntem sonrası çözülen yumurtaların ortalama %90-%95’i sağ kalmakta ve sperm ile birleştirme işlemi (mikroinjeksiyon – ICSI) sonrasında da yaklaşık %70-%80 döllenme oluşup embriyo gelişebilmektedir. Yapılan çalışmalar göstermiştir ki, 35 yaş altındaki kadınlarda dondurulup çözülen yumurta başına gebelik oranı %3.5, 35-39 yaş arasındaki kadınlarda ise yine çözülen yumurta başına %3.3’dür. 40 yaş üstünde ise bu oran çok daha düşüktür ve 42 yaş üstünde hemen hemen hiç gebelik şansı kalmaz. Bu nedenle birçok ulusal ve uluslararası dernek yumurta dondurmak için en ideal yaşın gebelik oranlarının toplamda %75’e ulaştığı 35 yaş altı kadınlar olduğu konusunda hemfikirdir. Bu nedenle tedaviye başlamak için öncelikle kadının yaşının genç olması çok önemlidir. Bilindiği üzere kadın yaşı ilerledikçe hem yumurtalık rezervi azalmakta hem de yumurta kalitesi düşmektedir. Bu durum dondurulacak yumurta hücrelerinin ilerideki gebelik şansını azaltacaktır. Yumurta hücresi dondurmak için en ideal yaş 35 altı kadınlar olmasına rağmen birçok ülkede bu işleme baş vuran kadınların ortalama yaşı ne yazık ki daha ileridir.

Bir diğer konu yumurta hücresi dondurmak için gereken sürede kemoterapinin ertelenmesinin kanser tedavisini olumsuz etkileyip etkilemeyeceğidir. Birçok kanser türü bu ertelemeden olumsuz etkilenmeyecek olmasına rağmen, yumurta hücresi dondurmaya karar vermeden önce bu konu onkoloji doktoru ile mutlaka konuşulmalıdır. Çünkü bazı hematolojik kanserlerde tedaviye başlamak için günler ve haftalar bile çok kıymetlidir. Son olarak yumurta hücresi dondurulacak kişinin kanser türünün hormona duyarlı olup olmadığıdır. Özellikle meme kanseri gibi estrojen duyarlı tümörlerde yumurta hücresi dondurma tedavisi sırasında estrojenin çok yükselmesi tercih edilmez. Bu nedenle bu tür tümörü olan hastalarda estrojen düzeylerini fazla yükseltmeyen tedavi protokolleri tercih edilmesi önemlidir.

Dondurulmuş yumurtaların saklanma süreleri farklı ülkelerde farklı olarak belirlenmiştir. Türkiye’de bu süre 5 yıl olarak saptanmış ise de kişilerin beyanı ve Sağlık Bakanlığı’nın onayı ile süre uzatılabilmektedir.

Son olarak tıbbi bir gerekçe olmadan yapılan sosyal oosit dondurma işlemi çocuk doğurmayı erteleyen kadınlar için doğurganlıklarını korumak için önemli bir seçenek sunsa da işlemin kısmen düşük başarı oranları ve yüksek maliyetleri nedeniyle, garanti bir tedavi olmadığı da bilinmelidir. Bu nedenle yumurta hücresi donduran kadınlar bu işleme güvenerek doğal yoldan hamile kalmayı da tamamen ertelememelidirler.

Dilerseniz Biz Sizi Arayalım

Bu formu kullanarak 6698 sayılı Kişisel Verilerin Korunması Kanunu (“KVKK”) hükümleri gereği doldurduğunuz bilgileri teyid edip ve bu bilgiler doğrultusunda tarafınızla iletişim kurulmasını kabul etmiş sayılmaktasınız.